‘Be the change you want to see in the world’ Mahatma Ghandi
We leven in tijden die complexe vraagstukken oproepen. Bij cocreatie gaan we ervan uit dat wijsheid verspreid zit bij alle betrokkenen. Dat maakt elke betrokkene van een vraagstuk mede-eigenaar. Dit nodigt hem uit om mee op stap te gaan en gaandeweg in dialoog te ontdekken wat precies opgelost dient en hoe dit gepast kan gebeuren. Zo blijken mensen steeds hun antwoord te vinden op elke complexe vraag.
Uit: Yves Larock & Sven Deweerdt, Cocreatief leiderschap. Mierenspel. Garant, 2014, 978-90-441-3308-0
De cocreatiekaart
De cocreatiekaart gebruik je als facilitator van cocreatieve processen om bij de participanten acht richtlijnen voor de cocreatieve interactie te introduceren. Je kan die richtlijnen als spelregels samen met de betrokkenen bewaken.
Cocreatie als sturend beginsel en visie op de toekomst
De betekenis die wij aan cocreatie geven.
Cocreatie is wat er gebeurt wanneer individuen, groepen of organisaties, die betrokken zijn op een als complex ervaren uitdaging, samen oplossingen creëren die tegemoet komen aan een algemeen belang. Het is een zelfsturend of gefaciliteerd proces waarin sprake is van authentieke en respectvolle interacties tussen mensen die streven naar een gedeelde kijk op de gewenste toestand en gedragen acties in die gewenste richting.
Cocreatie is omgaan met complexe uitdagingen
Onze huidige superdiverse samenleving staat voor complexe culturele, sociale, economische en politieke uitdagingen. Deze complexiteit stuit steeds meer op de grenzen van het consensusmodel. De vooronderstelling dat we de behoeften van ieder individu, van iedere groep of van iedere gemeenschap volledig kunnen bevredigden, is niet langer houdbaar.
Complexe uitdagingen vragen om cocreatie: de knoop samen met alle betrokkenen in kaart brengen, innovatieve ideeën laten opborrelen, om van daaruit tot oplossingsgerichte en gedragen acties over te gaan. Vergeleken met het consensusmodel richt een cocreatieve benadering zich veel minder op het individuele belang en veel sterker op een algemeen belang. Cocreatie versterkt met andere woorden de identificatie met ‘wat het individu overstijgt’: nu en in de toekomst, op macroniveau in de wereld, op mesoniveau in de samenleving en op microniveau in organisaties, buurten, gemeenten ...
Cocreatie vertrekt vanuit de kracht van het verschil
We zien verscheidenheid als een essentieel kenmerk van het ‘mens-zijn’. Het is onze overtuiging dat de samenleving pas kan groeien als ze vanuit die verscheidenheid wordt vormgegeven. Net in de interactie (en dus ook het conflict) tussen verschillende meningen, perspectieven, waarden, overtuigingen, belangen … zitten de kiemen voor engagement en duurzame oplossingen.
Daarin schuilt de overtuiging dat mensen een mening hebben en beschikken over competenties om mee na te denken over de kwaliteit en de toekomst van hun vereniging, straat, wijk, gemeente, stad en samenleving. Hoe de samenleving er in de toekomst best uitziet, is m.a.w. niet enkel een zaak van experten, strategen, onderzoekers en beleidsmakers. Mensen zijn zelf ervaringsdeskundige en expert als het gaat over hun leefwereld, hun beleving, hun eigenheid. Wij benaderen de burger niet als een individu tegenover de experten, de werkgevers of de overheid, maar als een betrokken of te betrekken deelnemer aan interactieprocessen. Vanuit het gesprek met anderen, verwerven mensen inzichten, vormen zich opinies, gaan ze waarden vergelijken, belangen behartigen en besluiten vormen.
De praktijk leert ons dat het eenzijdig zoeken naar ‘de oplossingen’ voor complexe uitdagingen vaak geen goede voedingsbodem is voor duurzame keuzes. Pasklare oplossingen zijn niet voor handen. Profit en social-profit organisaties, overheden op alle niveaus, maar ook lokale verenigingen en actiegroepen moeten de oplossingen nog creëren. Sterker: de uitdagingen moeten vaak nog op een bewuster niveau in kaart gebracht worden; of worden door de betrokken partijen soms zelfs nog niet erkend als uitdaging.
Een cocreatieve aanpak is een duurzame aanpak
De voordelen van een cocreatieve benadering zijn economisch, psychologisch en maatschappelijk aard. Cocreatie activeert de aanwezige competenties. Economisch uitgedrukt, rentabiliseert cocreatie de competenties en het sociaal kapitaal waarin de samenleving en organisaties investeren via onderwijs, lonen, stages, vorming, training, opleiding, coaching, werkplekleren … Maar het gaat hem voor ons om meer dan de winst:
- Als gevolg van de verbindingen die in een cocreatief proces gesmeed worden, treedt een multiplicatie effect op. Er ontstaat een collectief rendement dat groter is dan de som van de delen.
- Cocreatie sluit nauw aan bij – of is het de sterkste uiting van – de ideeën van emancipatie, zelfsturing, verbondenheid en medezeggenschap … Waarden die binnen onze huidige samenleving als belangrijk worden ervaren.
- Cocreatie speelt positief in op de intrinsieke motivatie, wanneer je als gelijkwaardige partner en als autonoom individu mee participeert aan het bedenken van een standpunt, oplossing of actie.
